سنگ گرانیت
سنگ گرانیت (Granite stone) یک سنگ محبوب و پرکاربرد در صنعت ساختمان است که به‌دلیل دوام، استحکام و جذابیت ظاهری شناخته شده است. این سنگ از انواع آذرین است که از تبلور آهسته ماگما در زیر سطح زمین به‌وجود می‌آید. این فرآیند منجر به ایجاد یک سنگ سخت و متراکم با ظاهر خال‌دار می‌شود.
معادن سنگ گرانیت در کشور بسیار زیاد هستند و انواع گرانیت را با ویژگی‌ها، رنگ‌ها و بافت‌های مختلف در اختیار صنایع گوناگون از جمله ساختمان‌سازی قرار می‌دهند.
ما در این مقاله همه اطلاعاتی را که درباره این نوع سنگ نیاز دارید در اختیار شما قرار می‌دهیم.
سنگ گرانیت چیست و از چه موادی تشکیل شده است؟
گرانیت نوعی سنگ آذرین است که عمدتاً از کوارتز، فلدسپات و میکا ساخته شده است. این کانی‌ها بیش از 90 درصد سنگ را تشکیل می‌دهند که در میان آن‌ها کوارتز فراوان‌ترین کانی موجود در گرانیت است. درصد دقیق هر عنصر بسته به نوع خاص گرانیت می‌تواند متفاوت باشد؛ اما به‌طور متوسط، گرانیت تقریباً از 60-65٪ کوارتز، 20-25٪ فلدسپات و 10-15٪ میکا تشکیل شده است.
سایر مواد معدنی و عناصر کمیاب نیز ممکن است در این سنگ وجود داشته باشند؛ اما در مقادیر کمتر. برخی از مواد معدنی که ممکن است در سنگ گرانیت وجود داشته باشند عبارتند از آمفیبول، بیوتیت، هورنبلند و پیروکسن. همچنین، عناصر کمیابی که در گرانیت وجود دارند عبارتند از زیرکون، آپاتیت، مگنتیت و تورمالین.
ظاهر و ویژگی‌های سنگ گرانیت بر اساس نوع و درصد مواد تشکیل‌دهنده آن مشخص می‌شود. نقش هرکدام از مواد ذکر‌شده و در ظاهر و ویژگی‌های سنگ گرانیت به‌شرح زیر است:
- کوارتز: کوارتز یک کانی سخت است که معمولاً بی‌رنگ یا سفید است. این کانی یکی از اجزای اصلی گرانیت محسوب شده و ساختار کریستالی آن را فراهم می‌کند؛ همچنین، دوام آن را افزایش می‌دهد.
- فلدسپات: فلدسپات شامل گروهی از مواد معدنی است که معمولاً صورتی، سفید یا خاکستری هستند. این ماده فراوان‌ترین گروه معدنی موجود در گرانیت است و مسئول رنگ و بافت کلی گرانیت محسوب می‌شود.
- میکا: میکا یک ماده معدنی است که به‌طور معمول سیاه، قهوه‌ای یا نقره‌ای است. این ماده مسئول خواص بازتابنده گرانیت است و ظاهری درخشان به آن می‌بخشد.
- آمفیبول، بیوتیت، هورنبلند و پیروکسن دیگر کانی‌هایی هستند که ممکن است در گرانیت وجود داشته باشند. این مواد معدنی می‌توانند به ظاهر و خواص منحصربهفرد گرانیت مانند رنگ، بافت و دوام آن کمک کنند.
- زیرکون، آپاتیت، مگنتیت و تورمالین عناصر کمیاب هستند که ممکن است در گرانیت وجود داشته باشند. این عناصر می توانند به ترکیب و خواص کلی گرانیت، مانند سختی، خواص مغناطیسی و هدایت الکتریکی آن کمک کنند.
مراحل تشکیل سنگ گرانیت
شکل‌گیری سنگ‌های گرانیت شامل مراحل زیر است:
- تشکیل ماگما: تشکیل گرانیت با ذوب‌شدن سنگ‌های گوشته یا پوسته زمین آغاز می‌شود. این سنگ مذاب که به «ماگما» معروف است در دما و فشار بالا تشکیل می‌شود.
- تبلور: با سردشدن، ماگما شروع به جامد‌شدن و کریستال‌شدن می‌کند. فرآیند خنک‌سازیِ آهسته، امکان تشکیل کریستال‌های معدنی بزرگ را فراهم می‌کند که به گرانیت بافتِ درشت می‌دهد.
- تبلور کسری (Fractional Crystallization): با ادامه سردشدن ماگما، برخی از مواد معدنی قبل از سایرین شروع به کریستال‌شدن خواهند کرد. این فرآیند به عنوان «کریستالیزاسیون کسری» شناخته می‌شود و منجر به جداشدن کانی‌های مختلف در ماگما می‌شود (هر دسته کانی دور هم جمع می‌شوند)
- جذب: با سردشدن، ماگما ممکن است با سنگ‌ها و کانی‌های دیگر تماس پیدا کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ماگما می‌تواند این مواد را در ترکیب خود جذب کند و ترکیب نهایی گرانیت را تغییر دهد.
- انجماد: در نهایت، ماگما خنک و کاملا جامد می‌شود. این فرآیند انجماد می‌تواند هزاران یا حتی میلیون‌ها سال طول بکشد. این زمان بسته به اندازه و ترکیب ماگما متفاوت است.
- بالا‌آمدن و فرسایش: با گذشت زمان، سنگ گرانیت از طریق فرآیند بالا‌بردن تکتونیکی (tectonic uplift) به سطح زمین می‌آید. هنگامی که روی سطح قرار می‌گیرد، ممکن است دچار فرسایش و هوازدگی شود که خود می‌تواند ظاهر و بافت آن را تغییر دهد.
انواع گرانیت از نظر رنگ
سنگ گرانیت را به روش‌های مختلفی می‌توان تقسیم‌بندی است. یکی از این روش‌ها، طبقه‌بندی سنگ با توجه به رنگ آن است.
گرانیت سفید
سنگ گرانیت سفید نوعی گرانیت است که رنگ زمینه آن روشن و تقریبا سفید است. بهترین سنگ‌های گرانیت سفید ایران شامل سنگ گرانیت نهبدان، نطنز، زاهدان، بروجرد، تکاب و مشهد است.
این گرانیت دارای ویژگی‌های زیر است:
- درصد بیشتری از کانی‌های کوارتز، فلدسپات و میکا
- رنگ روشن‌تر و ظاهر یکنواخت‌تر
- ظاهر تمیز و شفاف
- دارای رگه‌های ظریف یا لکه
- اغلب در سبک‌های طراحی معاصر یا مدرن استفاده می‌شود.
- نور را منعکس کرده و فضا را روشن می‌کند.
گرانیت سیاه
سنگ گرانیت مشکی نوعی سنگ گرانیت است که زمینه آن تیره و یا سیاه است. بهترین سنگ‌های گرانیت ایرانی شامل سنگ گرانیت مشکی نطنز، سنگ گرانیت مشکی پیرانشهر و سنگ گرانیت مشکی تویسرکان است.
این سنگ‌ها دارای ویژگی‌های زیر است:
- غلظت بیشتر مواد معدنی تیره‌رنگ مانند بیوتیت، هورنبلند و مگنتیت
- رنگ تیره‌تر و ظاهر خال‌دار یا رگه‌دار مشخص
- عمق را به فضا اضافه می‌کند و شیک است
- اغلب در سبک‌های طراحی سنتی یا بناهای تاریخی استفاده می‌شود.
- نور را به‌جای انعکاس جذب می‌کند.
تفاوت اصلی بین سنگ گرانیت سفید و سیاه در ترکیب معدنی آن‌ها نهفته است. گرانیت سفید معمولاً حاوی درصد بالاتری از کانی‌های کوارتز، فلدسپات و میکا است که به آن رنگ روشن‌تر و ظاهری یکنواخت‌تر می‌دهد. از سوی دیگر، گرانیت سیاه حاوی غلظت بیشتری از مواد معدنی تیره‌رنگ مانند بیوتیت، هورنبلند و مگنتیت است که به ایجاد رنگ تیره‌تر و ظاهر خال‌دار یا رگه‌دار متمایز آن کمک می‌کند.
علاوه بر این، وجود مواد معدنی و عناصر کمیاب مختلف می‌تواند بر رنگ و بافت کلی سنگ گرانیت سفید و سیاه تأثیر بگذارد.
سایررنگ‌های گرانیت
لازم به ذکر است که سنگ گرانیت تنها در دو رنگ سیاه و سفید موجود نیست بلکه می‌تواند خاکستری، صورتی، قرمز، سبز و آبی هم باشد.
گرانیت با مقادیر زیاد فلدسپات پتاسیم صورتی به‌نظر می‌رسد در حالی که مقادیر زیادی آمفیبول آن را سبز نشان می‌دهد. همچنین، وجود آمتیست می‌تواند آن را بنفش کم‌رنگ کند.
در مورد سنگ گرانیت آبی باید بگوییم این سنگ در حقیقت گرانیت نیست؛ بلکه شبیه گرانیت است. گرانیت آبی ممکن است نوعی سنگ آذرین به نام «مونزونیت» باشد که کمتر از 5 درصد کوارتز دارد. همچنین، ممکن است سنگی به‌نام «آنورتوزیت» باشد که سنگ آذرینی است که بیشتر از یک کانی فلدسپات به نام لابرادوریت آبی تشکیل شده و کوارتز ندارد.
انواع گرانیت از نظر ترکیبات و ساخت
سنگ گرانیت از ترکیبات و شیوه ساخت به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
- گرانیت آذرین: این رایج‌ترین نوع گرانیت است و از کریستالیزاسیون آهسته ماگمای مذاب در اعماق سطح زمین به وجود می‌آید؛ به‌دلیل دوام و استحکام شناخته شده است. این ویژگی‌ها آن را به یک انتخاب محبوب برای مصالح ساختمانی تبدیل می‌کند. لازم به ذکر است که وقتی درباره گرانیت صحبت می‌شود، بیشتر این نوع مدنظر است.
- گرانیت رسوبی: این نوع گرانیت از تجمع و فشرده‌شدن رسوب در طول زمان به وجود می‌آید. ممکن است حاوی قطعاتی از سنگ‌ها و کانی‌های دیگر باشد که ظاهر و بافت منحصر‌به‌فردی به آن می‌بخشد.
- گرانیت دگرگونی: گرانیت دگرگونی، از تبدیل سنگ‌های گرانیت موجود تحت‌فشار و دمای بالا به وجود می‌آید. این فرآیند می‌تواند منجر به تبلور مجدد مواد معدنی و ایجاد یک طرح و رنگ متمایز در گرانیت شود.
- گرانیت نوع A: گرانیت نوع A با محتوای قلیایی بالا، محتوای CaO و P2O5 کم و نسبت Fe2O3/(Fe2O3 + FeO) بالا مشخص می‌شود.
- بیوتیت گرانیت: بیوتیت یک ماده معدنی رایج است که در گرانیت یافت می‌شود و گرانیت بیوتیت به‌دلیل محتوای بالای بیوتیت آن مشخص می‌شود. این ماده به گرانیت، ظاهری تیره می‌دهد و می‌تواند بر خواص فیزیکی آن تأثیر بگذارد.
مزایا و معایب استفاده از سنگ گرانیت
استفاده از سنگ گرانیت در ساختمان‌سازی با مزایا و معایب زیر همراه است:
مزایا
- دوام: گرانیت یک سنگ طبیعی بسیار سخت و بادوام است که آن را برای استفاده در مکان‌های پرتردد مانند میز آشپزخانه و روشویی حمام ایده‌آل می‌کند.
- مقاومت در برابر حرارت: گرانیت مقاوم در برابر حرارت است، بنابراین، می‌توان قابلمه‌ها و تابه‌های داغ را بدون آسیب بر روی آن قرار داد. این ویژگی باعث می‌شود که گرانیت یک انتخاب عالی برای کانتر و میز آشپزخانه باشد.
- مقاومت در برابر خراش: گرانیت ضدخش است، بنابراین، می‌توان آن را در محیط‌های صنعتی و راهروهای پر رفت‌و‌آمد استفاده کرد.
- تعمیر و نگهداری کم: گرانیت تعمیر و نگهداری نسبتا پایینی دارد و تمیزکردن آن آسان است. این سنگ برای تمیزکردن منظم فقط به آب و صابون ملایم نیاز دارد.
- ظاهر منحصربهفرد: هر تخته سنگ گرانیت منحصربهفرد است و با سنگ دیگر فرق دارد.
- طول عمر: گرانیت ماده‌ای با ماندگاری طولانی است که آن را به یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای خانه یا فضای تجاری تبدیل می‌کند.
- تطبیق‌پذیری: گرانیت را می‌توان در کاربردهای مختلفی استفاده کرد، از جمله میز، کفپوش، روکش دیوار، و محوطه‌سازی در فضای باز.
معایب
- هزینه: سنگ گرانیت می‌تواند گران باشد، به‌خصوص برای اسلب‌های با کیفیت بالا و منحصربهفرد.
- وزن: گرانیت یک ماده سنگین است که ممکن است برای نصب به پشتیبانی ساختاری بیشتری نیاز داشته باشد، به ویژه برای میزهای بزرگ یا سایر کاربردها.
- تخلخل: اگرچه گرانیت نسبتاً در برابر لکه‌ها مقاوم است، اما باز هم یک ماده متخلخل است و ممکن است برای جلوگیری از هرگونه لکه نیاز به آب‌بندی داشته باشد. به همین دلیل نباید اجازه دهید که لکه‌های مواد غذایی برای مدت زیادی روی آن بماند.
- رنگ محدود: اگرچه گرانیت در رنگ‌ها و الگوهای مختلف موجود است، اما ممکن است در مقایسه با مواد دیگر مانند کوارتز یا سنگ مرمر محدود باشد.
- اثرات زیست‌محیطی: استخراج و حملونقل گرانیت می تواند اثرات زیست‌محیطی قابل توجهی داشته باشد.
کاربردهای گرانیت
سنگ گرانیت معمولاً برای کانترها، پشت تلویزیون، کفپوش‌ها و سایر عناصر تزئینی در آشپزخانه و حمام استفاده می‌شود.
همچنین، برای کاربردهای فضای باز مانند سنگفرش پاسیو، میز آشپزخانه در فضای باز، و اطراف استخر قابل استفاده است.
علاوه بر این، گرانیت را می‌توان برای اطراف شومینه، میزها و سایر مبلمان سفارشی استفاده کرد.
این سنگ کاربردهای وسیعی دارد و در صورتی که با سلیقه مشتری متناسب باشد، می‌تواند کاربردهای گوناگونی داشته باشد.
قیمت گرانیت
- قیمت گرانیت وابسته به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر است:
- نوع معدن: هر معدنی از نظر کیفیت سنگ استراخ‌شده، ویژگی‌ها و ترکیب متفاوت است. به همین دلیل قیمت سنگ گرانیت استخراج‌شده از هر معدن با معدن دیگر فرق دارد.
- کیفیت سنگ: هرچه کیفیت سنگ بیشتر باشد، در سورتینگ بالاتری قرار گرفته و هزینه آن افزایش می‌یابد.
- طرح سنگ: طرح‌های منحصربهفرد، یکنواخت و زیبا که مشتریان بیشتری دارند، معمولا با قیمت بالاتری عرضه می‌شود. در مقابل طرح‌ها ورنگ‌های کم طرفدار قیمت پایین‌تری دارند.
- حملونقل: هزینه حمل و نقل بر قیمت‌های سنگ موثر است. اگر معدن در نزدیکی محل فروش باشد، به‌دلیل هزینه پایین حملونقل، قیمت کمتر است.
انواع تغییرات انجام‌شده روی سنگ گرانیت
سنگ گرانیت به شیوه‌های مختلفی تغییر می‌یابد. هر نوع پردازش ویژگی‌های خاصی را در سنگ تقویت کرده و کاربرد ویژه‌ای دارد.
- برش: گرانیت با استفاده از اره‌های سیم الماس یا تیغه‌های الماس برش داده می شود. این فرآیند برای ایجاد اسلب، کاشی و سایر اشکال سفارشی برای ساخت میز، کفپوش و سایر کاربردها استفاده می‌شود.
- پرداخت: پس از برش، سطوح گرانیتی صیقلی می‌شوند تا سطحی صاف و براق به‌دست آید. این فرآیند شامل استفاده از پدهای ساینده و ترکیبات صیقل‌دهنده برای نشان‌دادن زیبایی طبیعی سنگ است.
- پروفیل لبه: پروفیل لبه شامل شکل‌دادن به لبه‌های میزهای گرانیتی و سایر سطوح است. این کار را می‌توان با استفاده از بیت‌های روتر الماسی انجام داد.
- آب‌بندی: گرانیت یک سنگ متخلخل است، بنابراین، برای محافظت از آن در برابر لکه‌ها و رطوبت نیاز به آب‌بندی دارد. آب‌بندی شامل اعمال یک سیلر نفوذناپذیر بر روی سطح سنگ برای ایجاد یک مانع محافظ است.
- هونینگ: فرآیندی است که باعث ایجاد روکش مات یا ساتن بر روی سطح گرانیت می‌شود. این روش اغلب برای کانترها و سایر سطوحی که ظاهر کمتر براق برای آن‌ها مورد نظر است، استفاده می‌شود.
- لمینیت: لمینیت شامل چسباندن دو یا چند قطعه گرانیت به یکدیگر برای ایجاد قطعه ضخیم‌تر است. این کار اغلب برای ساخت تجهیزات سفارشی یا برای دستیابی به ضخامت خاصی برای صفحات میز استفاده می‌شود.
به‌طور کلی، سنگ گرانیت یک سنگ قدیمی، پرکاربرد و زیبا است که کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارد.
